اگر فکر مي کنيد اندامتان زشت و ناهنجار است و چهره تان بدريخت شده است و از قيافه خودتان خوشتان نمي آيد و احساس شرمندگي درمورد آن مي کنيد بهتر است بدانيد به نوعي اختلال رواني به نام خودزشت پنداري يا بدريختگي شده ايد
يکي از شديدترين اختلالات سلامت روان، بيماري به نام اختلال بدريختي بدن است که بر اساس آن فرد همواره احساس نگراني و اضطراب دارد و تصور مي کند بخش يا بخش هايي از بدنش بدشکل است و از نظر فيزيکي و ظاهري اشکال دارد.
در اين بيماري، شايع ترين قسمت هايي که تحت اين تفکر و تصور قرار مي گيرند، ناحيه صورت به ويژه بيني، پهلوها، شکم و ران ها هستند و در برخي موارد نيز برخي افراد تصور بدريختي در قسمت مچ پاي خود دارند که در چنين مواردي اقدام به تزريق ژل در اين ناحيه مي کنند.
اختلال بدريختي سبب مي شود که حتي برخي افراد به انجام چندين باره اعمال جراحي در قسمت هاي مختلف بدن خود اقدام و مبالغ هنگفتي را براي اين منظور هزينه کنند. هزينه هاي سنگين اعمال جراحي زيبايي براي افرادي که تمکن مالي چندان مناسبي ندارند سبب بروز مشکلات اقتصادي سنگيني مي شود که در برخي موارد بنيان خانواده ها را نيز فرو مي پاشد.
دکتر غلامرضا حاجتي روان پزشک و عضو انجمن روان پزشکان ايران در اين باره در گفت و گو با خبرنگار علمي ايرنا اظهار کرد: در بسياري از موارد پزشکان و جراحان پس از انجام بررسي هاي لازم متوجه مي شوند که فرد مراجعه کننده و متقاضي جراحي زيبايي، بدريختي واقعي ندارد و حتي از يک ظاهر خوب و بالاتر از خوب برخوردار است و تصور مي کند که ظاهرش مناسب نيست و به دليل تفکراتي که ناشي از اختلال رواني بدريختي است خواهان انجام جراحي شده است.
وي افزود: افرادي که دچار اختلال بدريختي هستند، در مورد ظاهر يک يا چند قسمت از بدن خود، اشتغال ذهني دارند که در حد شديد و بيمارگونه است و براي رفع اين تصور اشتباه خود به اعمال جراحي متعدد روي مي آورند.
** اختلال وسواس
وي اختلال وسواس را از ديگر عوامل گرايش افراد به جراحي هاي زيبايي غيرضرور دانست و گفت: اين اختلال با اختلال بدريختي هم پوشاني دارد؛ افرادي که دچار اختلال وسواس هستند، به صورت وسواس گونه در مورد قسمت هاي بدن خود تفکرات وسواسي دارند و تصور مي کنند که شکل ظاهر و بدنشان بايد به گونه ديگري باشد تا جذاب تر و زيباتر شوند.
اين درحالي است به گفته دکتر سيد ابوالحسن امامي رييس انجمن جراحان پلاستيک و زيبايي ايران، فقط 30 درصد ايراني ها در صورت تمايل نياز به جراحي بيني دارند، 20 درصد ايراني ها بيني متناسب دارند و 50 درصد ديگر نيز فقط ايراد کوچکي در بيني خود دارند اما اين ايراد صفت مشخصه آنها نيست و الزامي به جراحي بيني ندارند.
** اختلال بي اشتهايي عصبي
گروهي از افراد نيز تصور نادرستي در مورد وزن خود دارند که از آن به عنوان اختلال بي اشتهايي عصبي نام برده مي شود.
تصويري که اين افراد از خود در آينه مي بينند، تصوير واقعي خودشان نيست بلکه تصوير بدتري از خودشان مي بينند و احساس مي کنند که بسيار چاق هستند و براي رفع اين تصور نادرست، به روش هاي مختلف لاغر شدن مانند رژيم هاي سخت لاغري يا روش هاي تهاجمي مانند اعمال سخت جراحي (ليپوساکشن، ليپوليز، ليپوماتيک) روي مي آورند.
به گفته حاجتي، اين افراد اشتغال ذهني دايم در مورد وزن خود دارند و مرتب کارهايي مي کنند که وزنشان کاهش يابد و گاهي اين رفتار غيرعادي مي شود مثلا غذا که مي خورند داخل دهان خود دست مي کنند تا تهوع ايجاد کنند يا مسهل مي خورند تا غذا سريع از بدنشان دفع شود و جذب نشود.
وي افزود: اين افراد فقط در مورد وزن خود اشتغال ذهني دارند و مشغوليت ذهني در مورد ظاهر و صورت خود ندارند.
امروزه زندگي ماشيني و به دنبال آن کم تحرکي، سبب تجمع چربي در قسمت هاي مختلف بدن و تغيير شکل اندام هاي مختلف بدن در بيشتر افراد و در نتيجه منجر به افزايش گرايش به جراحي هاي لاغري شده است به ويژه در افرادي که بدن آنها به رژيم هاي غذايي لاغري جواب نمي دهد.
رييس انجمن جراحان پلاستيک و زيبايي ايران در مورد جراحي هاي زيبايي مانند فرم دادن به بدن با کاهش چربي هاي زايد توضيح داد: افرادي که با اعمال جراحي مقدار بسيار زيادي از وزن خود را کم مي کنند با مشکلاتي مانند افتادگي بازوها، شکم و غبغب مواجه مي شوند که در نهايت ناچار به انجام اعمال جراحي پلاستيک و صرف هزينه هاي مضاعف مي شوند.
** علل گرايش به جراحي هاي زيبايي
به طور کلي در بررسي هاي روان شناسي مشخص شده است بسياري از افرادي که به جراحي هاي زيبايي روي مي آورند، داراي تفکرات و مشکلات روحي رواني مانند کاهش اعتماد به نفس و افسردگي به عنوان زيربناي اختلالات بدريختي، وسواس و بي اشتهايي عصبي هستند.
به گفته عضو انجمن روان پزشکان ايران، علاوه بر کاهش اعتماد به نفس و بيماري هاي روحي مانند افسردگي، تشويق ديگران و اطرافيان به انجام جراحي زيبايي، يکي از عوامل گرايش افراد به انجام اينگونه جراحي ها است؛ انسان ها از اينکه از آنها تعريف شود خوششان مي آيد و حاضرند براي اين منظور حتي به اعمال جراحي سنگين زيبايي نيز تن دهند.
حاجتي افزود: در واقع در چنين مواردي عامل اصلي گرايش به اين نوع جراحي ها، برگشت به مکانيسم هاي دفاعي دوران کودکي است که از آن به عنوان پس رفت عقيده نام برده مي شود؛ مانند دوران کودکي که وقتي به کودک گفته مي شود اگر موهايت را شانه کني زيباتر مي شوي، در بين بزرگسالان نيز زماني که به فردي گفته مي شود اگر مثلا بيني ات را جراحي کني زيباتر مي شوي، به جراحي روي مي آورد.
وي ادامه داد: اين درحالي است که فرد بايد ابتدا دقت کند که چه کمبودي در تفکر و احساسش وجود دارد و ابتدا به دنبال رفع آن رود چراکه اگر اينگونه مشکلات رفع شود، ديگر احساس رضايتمندي را در اينگونه جراحي ها نخواهد يافت.
** لزوم آگاهي جامعه نسبت به عوامل روان شناختي گرايش به جراحي هاي زيبايي
متخصص روان پزشکي با تاکيد بر شناخت عوامل روان شناختي در گرايش به انجام جراحي هاي زيبايي غيرضرور اظهار کرد: جامعه بايد نسبت به اين عوامل آگاهي داشته باشد و در صورتي که تمايلي نابه جا و غيرضروري براي انجام جراحي هاي زيبايي در فردي از اطرافيان ايجاد شد، در راستاي رفع عامل آن که در بيشتر موارد کاهش اعتماد به نفس است، به منظور جلوگيري از انجام اينگونه جراحي هاي غيرضروري به او کمک کند.
حاجتي افزود: همچنين لازم است نظام سلامت کشور و وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکي براي پزشکاني که اين جراحي ها را انجام مي دهند، قوانيني را تعيين کنند که آنها پيش از اينکه اين جراحي ها را انجام دهند، يک ارزيابي روان شناختي از متقاضيان جراحي زيبايي انجام دهند زيرا در بسياري اوقات اگر با آنها صحبت مي شود، متوجه مي شوند که مراجعه آنها به دليل عواملي مانند افسردگي، اضطراب و وسواس بوده که اگر درمان شود، تفکر فرد در مورد جراحي هاي زيبايي به ويژه در مواردي که هيچ ضرورتي ندارد، تغيير مي يابد.
وي در توضيح عدم آگاهي کافي پزشکان در مورد بيماري هاي روان شناختي و لزوم توجه به آنها در درمان بيماري ها گفت: مطالعات نشان داده است که 50 درصد موارد افسردگي توسط پزشکان عمومي تشخيص داده نمي شود چراکه آنها در مورد علايم آن و لزوم بررسي روان شناختي بيماران در درمان آگاهي کافي ندارند و در اين مورد دچار غفلت مي شوند.
بنابراين به گفته حاجتي به نظر مي رسد که خانواده ها و نظام سلامت کشور بايد در مورد اين موضوع هوشيارتر و دقيق تر عمل کنند چراکه عوارضي که به دليل جراحي هاي زيبايي غيرضروري و بار سنگيني که به سيستم بهداشتي و درماني کشور وارد مي شود، قابل توجه است.
منبع: دکتر سلام